Dit weekend opent het KMSKA met toeters en bellen, maar waar zitten de vrouwen in de museumcollectie

Ik bracht op zaterdag 19 november 2022 een bezoek aan het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA). Via deze link komt u terecht bij een blogpost over mijn bezoek aan het KMSKA. Het viel mij op dat de kunstwerken in de collectie voornamelijk werden gemaakt door mannelijke kunstenaars, want de kunstwerken van vrouwelijke kunstenaars waren ver zoek in de museumzalen.

Voor het opleidingsonderdeel ‘Society Based Learning 2’ moesten we een essay schrijven over de relatie, impact en wederzijdse beïnvloeding van kunst en samenleving in het verleden, heden en toekomst. Het leek mij interessant om de positie van de vrouw binnen de kunstwereld te onderzoeken. Ik stelde mezelf de vraag waarom we weinig historische kunstwerken van vrouwelijke kunstenaars terugvinden. Dit onderzoek heeft mij interessante inzichten opgeleverd.

Tijdens mijn onderzoek kwam ik dit nieuwsartikel tegen op de website van VRT NWS. Het leek mij relevant om dit nieuwsartikel op mijn cultuurportfolio te plaatsen omdat dit onderwerp interessant kan zijn om in lessen te verwerken. Tijdens een les Nederlands kan je het artikel gebruiken als leestekst. Leerlingen werken aan leesvaardigheid en staan stil bij een interessant maatschappelijk thema zoals bijvoorbeeld feminisme (in de kunstwereld). Als leraar kan je tegelijk werken aan één van de zestien sleutelcompetenties, namelijk ‘cultureel bewustzijn’. Gendergelijkheid behoort tot de Sustainable Development Goals (SDG), ofwel de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen. Dit toont nogmaals aan dat dergelijk thema relevant kan zijn om in de klas te bespreken.

Waar zitten de vrouwen in de museumcollectie?

Uit cijfers die VRT NWS opvroeg blijkt dat amper 1,21 procent van de kunstwerken in de collectie van het KMSKA werd geschilderd of gebeeldhouwd door een vrouwelijke kunstenaar. Dat percentage ligt nóg lager als je alle kunstwerken in het depot apart telt.

“Nauwelijks 28 kunstenaressen zijn in het museum met werk vertegenwoordigd” (Nico Van Hout, Hoofdconservator KMSKA).

In mijn onderzoek naar de positie van de vrouw binnen de kunstwereld bleek dat Linda Nochlin een prominente rol speelde in dit verhaal. In 1971 zette ze met haar essay "Why Have There Been No Great Woman Artists?" de feministische kunstgeschiedenis op de kaart. Nochlin bestudeerde carrières van vrouwelijke kunstenaars uit de renaissance tot aan de 19de eeuw. Volgens haar kregen vele vrouwen de kans niet om een carrière in de kunstwereld uit te bouwen. Eén van haar argumenten om deze stelling kracht bij te zetten is o.a. dat vrouwen geen toegang tot kunstacademies kregen. Nochlin haalt ook aan dat er sterke rolpatronen waren die bepaalden wat geschikt was een vrouw, namelijk: de vrouw als echtgenote en moeder. Vrouwelijke kunstenaars die er toch in slaagde om dergelijke carrière uit te bouwen, hadden hier de mogelijkheid toe omdat hun vader of echtgenoot kunstenaar was. Deze argumenten worden ook in het artikel aangehaald door Nice Van Hout, hoofdconservator KMSKA.

In het nieuwsartikel lees je het volgende: “Wat "goed" werd bevonden - en dus bewaard moest worden in een museum - werd bepaald door mannen. Ook dat maakt dat een historische kunstcollectie zoals die van het KMSKA erg weinig vrouwen bevat. 76 kunstwerken, op een totaal van 6.263 werken” (Vergeyle, 2022).

Uit mijn onderzoek kon ik o.a. concluderen dat de opkomende gendergelijkheid ertoe kan bijdragen dat ook vrouwelijke kunstenaars een betekenisvolle positie kunnen verkrijgen in de kunstwereld. Vandaag de dag zijn er meer vrouwelijke kunstenaars dan vroeger en musea exposeren steeds meer kunstwerken van vrouwen. Desondanks is men nog steeds minder bereid om te investeren in kunst dat door vrouwen wordt gemaakt. Hierdoor bereiken vrouwen niet altijd dezelfde positie als mannelijke kunstenaars. Vandaar dat vrouwvriendelijke initiatieven nog steeds hun vruchten afwerpen en personen zoals Linda Nochlin hebben alvast de basis gelegd voor het feministisch denken over kunst.

Aan het einde van het nieuwsartikel worden de meest opvallende kunstwerken van vrouwelijke kunstenaars besproken. Ik vind dit een grote meerwaarde voor het nieuwsartikel, dus aarzel niet om een kijkje te gaan nemen!

Bron: Vergeyle, J. (2022, 23 september). Dit weekend opent het KMSKA met toeters en bellen, maar waar zitten de vrouwen in de museumcollectie? Op vrt.be [Website]. Geraadpleegd via https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/09/22/waar-zitten-de-vrouwelijke-kunstenaars-in-het-kmska/