Lezergame: een spraakmakend spel

“De plichtbewuste leerling: een zaligheid om in je klas te hebben. Maar bij het lezen van opgelegde huislectuur heb ik met die leerling te doen. Verkrampt rechtop zittend aan een bureautafel, potlood voor aantekeningen in de hand, vloeit er angstzweet op elke pagina: wat als hij of zij dingen vergeet die straks toch op de obligate toets gevraagd zullen worden? De realiteit voor velen, volgens mijn leerlingen én collega’s. Leesplezier gefnuikt, daar kan je zeker van zijn. Laat ze dan toch maar liever gezellig in het zonnetje zitten met hun zelfgekozen boek en zonder zwaard van Damocles boven het hoofd. Maar wat doe je dan achteraf in de klas, met vijfentwintig tieners die allemaal ander leesvoer uitkozen? Een vrijblijvende suggestie: speel eens een spel. Lezergame bijvoorbeeld. Mijn leerlingen waren alvast enthousiast! We stellen het kant-en-klare lesmateriaal graag even aan je voor”, aldus Inge Coolkens – leerkracht in het Heilig Hart van Maria Berlaar. Daarnaast volgde ze de opleiding tot leescoach bij Odisee. De leesactiviteiten en boekentips van haar en haar collega’s kan je volgen op Instagram onder de naam HHVMBLEEST.

​In het OPO Nederlands 3.2 kregen we de opdracht om leerlingen actief aan de slag te laten gaan met een Nederlandstalige artistiek-literaire tekst. De bedoeling was om een didactisch goed onderbouwde lesinvulling uit te werken bij een gekozen jeugdboek. Hierbij moesten de literaire bouwstenen onderzocht worden en moesten we aandacht besteden aan de leeservaring en de interpretatie. Ik heb dit tijdschriftartikel pas in mei gelezen, desondanks had het een goede bron van inspiratie kunnen zijn. Daarom heb ik besloten om dit tijdschriftartikel op mijn cultuurportfolio te plaatsen, want ik zou deze lesactiviteit nog steeds toepassen als de kans zich voordoet. Ik vind deze lesactiviteit motiverend en leerrijk. Ik denk dat de leerlingen hierdoor (lees)plezier kunnen beleven. Werkwijze Het spel kan gespeeld worden binnen één lesuur. Enthousiaste klassen vullen er zelfs twee uren mee. Het richt zich op leerlingen uit de A-stroom (eerste graad) en de doorstroomfinaliteit en dubbele finaliteit (tweede en derde graad). De enige voorwaarde om het spel te kunnen spelen, is dat je leerlingen fictie lazen. De werkwijze is gebaseerd op het bekende gezelschapsspel Trivial Pursuit. Leerlingen spelen het in groep en de winnaar is diegene die zijn of haar speelschijfje het snelst vult met zes taartpuntjes in verschillende kleuren. Dat kan door vragen over het boek correct te beantwoorden. De kleuren van de taartpuntjes komen overeen met de kleuren van de verschillende vragenreeksen. Vier categorieën sluiten aan bij de verhaalbouwstenen: personages, gebeurtenissen en verhaalverloop, tijd en ruimte en onderwerp en thema. Verder is er een categorie met vragen die peilen naar de leeservaring en tot slot zijn er een aantal doevragen. Een voorbeeld: kruip in de huid van je favoriete personage en beantwoord zo enkele persoonlijke vragen van je groepsgenoten. Tip: laat je leerlingen hun gekozen boek meebrengen naar de klas! Ze kunnen het gebruiken tijdens het spel en de aanwezigheid van boeken in de klas biedt altijd een meerwaarde. Doelen ✅ Instructietaal inoefenen Als je aan de leerlingen de spelregels bezorgt, kunnen ze zonder je uitleg aan de slag. Ze moeten uiteraard wel enkele instructies opvolgen. Eventueel kan je ook differentiëren: tijdens de voorafgaande les laat je enkele snelle werkers de spelregels alvast doornemen. Zij zijn tijdens het spel verantwoordelijk voor het uitleggen van de regels aan hun groepsgenoten. ✅ Autonome en intrinsieke leesmotivatie bevorderen De autonomie op het vlak van boekkeuze is onontbeerlijk in het bevorderen van de interne leesmotivatie. Het spel kan daarom gespeeld worden in een klas waarin alle leerlingen verschillende boeken kozen. Eens je het spel hebt samengesteld, kan je het net zo vaak hergebruiken als je zelf wil. ✅ Peermotivatie stimuleren De inmiddels beruchte leeslijst die je hebt opgebouwd en aangevuld door de jaren heen, hoeft niet in de papiermand. Leestips blijven uiterst waardevol en sommige leerlingen vragen er zelf om. Bovendien is het mooie boekenbos heel groot en moeten we leerlingen aanmoedigen om niet altijd hetzelfde paadje te volgen. Dankzij Lezergame krijgen de leerlingen de kans om hun boek te ‘verkopen’ aan hun medeleerlingen. ✅ Gespreksvaardigheid inoefenen De spelvragen bieden de leerlingen een leidraad om een boekgesprek te voeren. Twee vliegen in één klap: gespreksvaardigheid is naast de klassieke spreekvaardigheid niet meer weg te denken uit ons talenonderwijs. ✅ Aan de slag gaan met de verhaalelementen Bij het spel hoort ook een fiche met uitleg over de verschillende verhaalelementen. In de vragen staan deze verhaalelementen vetgedrukt. Indien de leerlingen niet meer weten wat er met de term bedoeld wordt, kunnen ze de informatie lezen op de fiche. Zo herhaal je de leerstof van de verhaalanalyse. Ik denk hierbij vooral aan klassen uit de tweede en derde graad. Leerlingen uit de eerste graad zijn doorgaans nog niet vertrouwd met de vaktermen, maar in sterkere klassen zou je het spel kunnen gebruiken om de literaire termen aan te brengen, al kun je dan het best twee lesuren voorzien.

Bron​: Coolkens, I. (2022). Lezergame: een spraakmakend spel. Tijdschrift FONS, 7 (3), 42-45. Geraadpleegd via file:///Users/inezozden/Downloads/Fons%2017.pdf